Artykuł porusza najważniejsze kwestie prawne dotyczące odpowiedzialności lekarza za błąd medyczny, w związku z coraz popularniejszym sposobem udzielania porad lekarskich, jakimi w obliczu epidemii stały się telekonsultacje (konsultacje online).
Zastrzeżenie: wpis nie stanowi opinii prawnej i nie zawiera jedynej możliwej interpretacji przepisów prawa. Wpis nie może być wykorzystywany ani traktowany jako porada prawna. ZnanyLekarz sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za posłużenie się wpisem. Wpis celowo pomija kwestie odpowiedzialności dyscyplinarnej i prawnokarnej.
Konsultacje online - czy są legalne?
Na wstępie wyjaśnijmy, że konsultacje online, przez które rozumiemy udzielanie porad medycznych z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość (np. telefonu czy wideorozmowy), są w Polsce legalne. Jak stanowi ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, można wykonywać zawód lekarza także za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności (tak ustawa nazywa wspomniane wcześniej rozmowy wideo i telefoniczne, czat itp.). Ponadto, zgodnie z przepisem art. 42 ust. 1 przywołanej ustawy, lekarz orzeka o stanie zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu lub zbadaniu jej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych bądź systemów łączności, a także po analizie dostępnej dokumentacji medycznej tej osoby.
Powyższe unormowania oznaczają, że lekarz może udzielać zdalnych porad medycznych. Również fizjoterapeuci mogą wykonywać swój zawód na odległość. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 10 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej fizjoterapeuci mogą prowadzić telerehabilitację.
Jak wygląda odpowiedzialność za błędy medyczne przy konsultacjach online?
Ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, jak również ustawa o działalności leczniczej, nie zawierają szczególnych postanowień odnośnie odpowiedzialności lekarzy za błędy medyczne popełnione przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych na odległość. Zastosowanie do przypadków błędów medycznych popełnionych przy konsultacjach online znajdą więc ogólne przepisy normujące zasady odpowiedzialności, w szczególności Kodeks cywilny. Jest on podstawowym aktem prawnym, który reguluje te kwestie, ich zakres oraz sposoby naprawienia szkody. Kodeks cywilny normuje poniższe zasady odpowiedzialności:
- kontraktową - stosowaną, gdy strony stosunku prawnego wiąże umowa;
- deliktową - stosowaną, gdy osobę, która wyrządziła szkodę, nie wiąże z poszkodowanym żadna umowa (ta odpowiedzialność jest stosowana np. przy zalaniu mieszkań przez sąsiadów z bloku).
W sytuacji telekonsultacji, podczas której lekarz popełnia błąd medyczny, zastosowanie znajdzie przede wszystkim odpowiedzialność kontraktowa - pacjenta z lekarzem wiąże bowiem umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych.
Należy jednak pamiętać, że udzielanie konsultacji online różni się od udzielania porad medycznych i świadczeń zdrowotnych w tradycyjny sposób, kiedy lekarz ma fizyczny kontakt z pacjentem. Ta okoliczność może wpływać na ewentualną odpowiedzialność lekarza za błąd medyczny popełniony przy udzielaniu porady na odległość. Oczywistym bowiem jest, że niektórych czynności nie da się wykonać z pacjentem na odległość, jak również nie jest możliwe fizyczne zbadanie pacjenta. Jeżeli pomimo tych okoliczności lekarz zdecyduje się na postawienie ryzykownej diagnozy, która okaże się błędna, a w konsekwencji zagrozi zdrowiu pacjenta, może to nie pozostać bez wpływu na odpowiedzialność lekarza za taki błąd.
Jak więc postępować przy konsultacjach online, by uniknąć odpowiedzialności?
Przede wszystkim, udzielając konsultacji online, należy uprzedzić pacjenta, że porada taka różni się od porad udzielanych w gabinecie lekarskim. Ponadto, rozsądnym działaniem będzie również ostrożne stawianie diagnoz czy przepisywanie leków. Nie mając pełnego obrazu stanu zdrowia pacjenta, trzeba zachować “profesjonalną czujność”.
Sprawdź, którzy lekarze i specjaliści korzystają z konsultacji online oraz w jaki sposób to robią:
